Vanuit de leunstoel

Ik ga eindelijk weer eens naar Londen. Voor het eerst in elf, twaalf jaar. Schandalig voor zo'n anglofiel als ik, al ben ik eigenlijk meer scottofiel (scotofiel?). Maar nu komt het er dan - Deo volente - van: trein, boot en hotel zijn geboekt. Wat me te wachten staat? In elk geval een goedkoper Londen dan de laatste keer dat ik er was. Het Britse pond staat vrijwel gelijk aan de euro. Dus moet ik zeggen: valutagewijs goedkoper, want de verleiding om nu boeken en museumcatalogi te kopen zal nog groter zijn. Remedie: een krappe koffer meenemen.

Voornemen is nu om weer eens een goede kaart van Londen te bestuderen en minstens één goede reisgids te lezen en misschien ook nog wel een beknopte geschiedenis van de hoofdstad. Om vervolgens tot een verantwoorde lijst van te bezichtigen instellingen en musea te komen. Daar zit - weet ik nu al - in elk geval de National Gallery bij. En een paar uur zwerven door een stukje ongerept (?) Dickensiaans Londen, met denkbeeldige hoge hoed en wandelstok. En een bezoek aan de gereconstrueerde Globe. En een bezoek aan Dr. Johnson's House. En een bezoek aan een paar boekwinkels, aan het V&A Museum, aan de Royal Albert Hall, aan de Tate, aan de Tower, St. Paul's Cathedral, de Westminster Abbey, St. Martin in the Fields, Keats House, minstens vijf pubs, een theater waar Pinter of Beckett wordt opgevoerd, de British Library, Sloane's Museum, Soho, Picadilly Circus, het Museum of Natural History, Harrod's, Buckingham Palace en de Houses of Parliament, en dan de volgende dag..... Whaaaaah! Echt reizen is de nachtmerrie van een 'armchair traveller' zoals ik.

Dichtwinkel

Op boekenjacht in buurstad Arnhem kwam ik in een achterafstraatje langs een fris ogende etalage. Ik was eigenlijk op weg naar het ernaast gelegen pand, waar zich al jaren een buitengewoon muf ruikend, smoezelig, sloddervosserig en ingezakt antiquariaat bevindt. Ik kijk daar meer uit plichtsgetrouwheid dan gedreven door werkelijke hoop, en heb na ieder bezoek jeuk.
Nu is het begrip 'serendipity' den lezer misschien niet onbekend: naast het gezochte boek staat een ander boek dat nog veel interessanter blijkt, maar waarvan het bestaan je geheel en al is ontgaan. Zoiets vond nu plaats in deze Arnhemse straat en zo kwam ik achter het bestaan van boekhandel Ongerijmd, alwaar men handelt in poezie, kunst, filosofie, landschap en (locale) geschiedenis, als ik het zo prozaisch mag uitdrukken. Een strakmodern en stijlvol ingerichte winkel, niet te groot, maar met een mooie collectie dichtkunst (ook buitenlands, waaronder veel Penguin-uitgaven, die altijd goede tekstedities en dus begerenswaardig zijn, ware het niet dat ze vrijwel zonder uitzondering beroerd gedrukt zijn). Bonus is dat er achterin de smalle en intieme winkelruimte een gedeelte is voor echte kunst, in dit geval van de Arnhemse kunstenaar Roel Rolleman (klinkt als een slecht verzonnen naam uit een moderne Nederlandse roman). Geometrisch werk, maar het valt aangenaam op het oog, alhoewel de mooie inrichting ook een rol kan spelen.



Kom naar Arnhem en laat je verrassen in Nieuwstad (zo heet dat straatje dus). Wat zich aan de andere kant naast Ongerijmd bevindt, weet ik bij God niet meer. Misschien wordt dat jouw serendipitaire ervaring!

Karel de Grote

Afgelopen vrijdag lag er bij thuiskomst een pakje op me te wachten. Het was in de stromende regen door een zichzelf heel slim vindende luie postbode schuin tegen de tuindeur geplaatst. Goddank had de verpakking het gehouden, de adressering nauwelijks. Eerlijk gezegd was ik eerst wat verbaasd, want ik was de bestelling alweer vergeten. Maar toen ik me bukte om het boek (ja, wat dacht je dan dat erin zat?) op te rapen, wist ik het weer: Een grote bruine envelop van Karel van het Reve, een bloemlezing die hij uit eigen werk maakte.


De uitgever had er heel vriendelijk nog een veel kleiner boekje bij gedaan, een brochure waarin Arnon Grunberg een hartstochtelijk pleidooi zei te willen houden voor het lezen van Karel van het Reve. Dat vond ik een mooi gebaar van de uitgever: nu had ik in één klap twee boeken te lezen van schrijvers die me beiden behoorlijk irriteren, maar die ook bewondering afdwingen. Van het Reve meer dan Grunberg, voor wie geldt dat hij me máteloos irriteert en nauwelijks bewondering afdwingt. Dat ik het boek kurkdroog uit een kletsnatte envelop kon halen, leek me achteraf gezien een mooie analogie. Grunbergs druipende kletspraatje heb ik braaf over me laten komen, maar de vlam kon pas in de pan slaan door het lezen van de droge, hilarische, vileine, treiterende beschouwingen van Van het Reve zelf.

Hardnekkig 1.0

Af en toe steek ik m'n harses uit het raam en kijk de wereld in, virtueel of digitaal. In de digitale wereld zie ik een duizelingwekkende hoop bekijkenswaardigs en trek schielijk m'n kop weer terug. Waar te beginnen? Waar te eindigen, is misschien een wezenlijker vraag (in het gekkengesticht waarschijnlijk). Ik heb lichte bewondering voor al die mede-bloggers die verwijzen naar alweer een fijne site, blog, youtube-bijdrage of een andere revolutionaire 2.0-vondst. Maar saggerijn die ik ben, denk ik meteen: "Lees liever een goed boek in die tijd dat je zit te surfen op zoek naar.... " Nee, ik blijf voorlopig nog een blogger met pre-digitale uitgangspunten. Alhoewel: "En waarom leest u nu zelf geen goed boek op dit moment, mijnheer?"

Beterschap!

Gisteravond voelde ik me niet helemaal jofel. Ik heb braaf naar de inauguratie van Obama gekeken en ook al vond ik het een vrij vlakke aangelegenheid (die hapering in de eed en de speech van de zwarte dominee Joseph E. Lowery daargelaten), het was onmiskenbaar een historisch moment en ik ben blij dat ik het live gezien heb. Maar daarna heb ik de televisie vrijwel meteen uitgezet (een kort vergelijkend kijk- en luisteronderzoek langs diverse zenders leverde weer een zure observatie op: Nederlandse journalisten kunnen niet wáchten om hun collegae om commentaar te vragen, alsof de aanleiding alleen maar in de weg heeft gezeten en alles draait om hun diepzinnig klinkende onzinreacties. Tijd voor reflectie wordt hen en ons niet gegund). Ik heb nog wat rondgelummeld, tv gekeken (wat hetzelfde is) en getracht in twee boeken tegelijk te beginnen (wat ook al hetzelfde is, sorry!). Toen heb ik het opgegeven en ben naar bed gegaan. Mezelf voorgeschreven om eens lekker uit te slapen en de nieuwe dag met boeddhistische gelijkmoedigheid tegemoet te treden. Ik hoef per slot van rekening geen beslissing te nemen over Guantanamo Bay Prison, alleen maar over mijn eigen leven en dat was nu gebaat bij 'Meeresstille und glückliche Fahrt'.
En daar ben ik dan weer, iets frisser en vrolijker dan gisteravond, en misschien wel volledig onwetend getuige van het begin van een volledig veranderde tijd, een nieuw tijdperk waarin de V.S. niet langer een oorlogstrom-roerende natie is, maar een bindende macht die alle volkeren op aarde tot eensgezindheid.... Ik geloof waarachtig dat het toch nog niet helemaal voorbij is, die aanval van gisteren. Excuseer, ik ga nog even liggen, dames en heren lezer.

P.S. Wat een vreselijk stuk muziek van John Williams en zo heerlijk zelfvoldaan uitgevoerd alsof het om Beethovens Geistertrio ging. Maar tja, mag ik u ook afraden naar de cantate 'Der glorreiche Augenblick' van The Old Ludwig Van te luisteren, ergens in 1814 geschreven om de aanwezige hotemetoten tijdens het Weense Congres te eren...

Obamakoorts

No more beating about the Bush! Hier komt onze Verlosser: Barack Obama. Tachtig procent van de Nederlanders zou op hem gestemd hebben, zo stond er rond de Amerikaanse verkiezingen in onze kranten te lezen. En die tachtig procent is er nog steeds, als we afgaan op de geestdrift die de man ook nu weer in onze landgenoten losmaakt, rond de inauguratie. Het is bijna alsof we hem heel Nederland erbij gunnen: laat Jan-Peter ineenschrompelen tot vazal, maar word asjeblieft ook onze leider, o Barack Almachtige.
Ik overdrijf natuurlijk weer schromelijk, maar mag ik op mijn beurt? Want weten we eigenlijk wel wie we hier bewieroken, nog voordat hij iets anders heeft gedaan dan charismatisch wezen en effectvolle speeches houden? Kúnnen we dat weten, nog voordat hij een oorlog heeft moeten overwegen of een internationale recessie heeft moeten bezweren? No, we can't!

Close up

Die site van het Prado via Google Earth: even bekijken, mensen. Ik nam Rogier van der Weyden's Kruisafneming als voorbeeld en moest voortijdig afhaken om naar adem te happen. Je kunt inzoomen tot op de vierkante millimeter (niet doen, want dan zie je alleen craquelé!). Dit is verbijsterend, alhoewel ik het heel terecht vind dat Prado-directeur Miguel Zugaza zich dinsdag haastte om te zeggen dat er toch niets boven het kijken naar de kunst zelf in het Prado gaat.



Overigens zag ik al een jaar of wat geleden dat de Hermitage met hulp van IBM iets soortgelijks had gedaan met een aantal topstukken. Het gaat daar om minder hoge resoluties, maar toch. Mag ik jullie Giovanni Battista Moroni aanraden: Bergamo, 17e eeuw, een portrettist van jewelste. Hierbij Portret van een man (midden 1560) uit de collectie van de Hermitage. Need I say more?...

Leren kijken

Gisteren naar een vertoning van Peter Greenaway's Rembrandt's J'accuse geweest. In die documentaire film beschuldigt de immer provocatieve Greenaway een aantal tijdgenoten van Rembrandt van moord. En de schilder zou daarvan geweten hebben en zijn schilderij De nachtwacht hebben gebruikt om de moordenaars af te beelden. Meer nog: door subtiele details in het schilderij wijst hij hen ook aan als de schuldigen. Greenaway gebruikt allerlei kunsthistorische en historische feiten en raadsels om zijn verhaal sluitend te krijgen. Een meesterlijke zet, die uiteraard slechts fictie is, maar je ondertussen wel zo anders en beter naar het schilderij leert kijken dat de film verplichte kost zou moeten zijn voor kunstliefhebbers en -studenten van alle leeftijden.
Na afloop was er een korte discussie, waarin enkele dorknopers klaagden over het feit dat het allemaal helemaal niet wáár was wat meneer Greenaway beweerde. Wat me weer deed denken aan de aangetrouwde neef van Karel van het Reve, die nooit romans las: "Wat heb je aan een relaas over gebeurtenissen die nooit hebben plaatsgevonden?" Ik vond mezelf in het vorige bericht de wereldliteratuur al een slechte dienst bewijzen, maar zulke neven en dorknopers betekenen natuurlijk helemáál de nekslag, voor boeken én cinema...

P.S. Wie de dvd van Greenaway wil zien: hij of zij kan zich bij me melden!

Hopeloos gestrand

Heb ik mezelf ook nog op LinkedIn gezet! Dat is een netwerksite, voor wie het nog niet wist. Nu is het dadelijk helemaal gedaan met de gemoedsrust. En daar was het al droevig mee gestemd, want wanneer was het nu de laatste keer dat ik boek dikker dan 500 pagina's heb uitgelezen? Vorig jaar kwamen Murakami (Hardboiled Wonderland) en Stendhal (Het rood en het zwart) er dicht bij in de buurt, maar pogingen om Dickens' David Copperfield of Little Dorrit in hun dikke geheel te verslinden zijn hopeloos gestrand.

En dan te weten wat er allemaal nog meer ongelezen in mijn boekenkast omvangrijk staat te wezen. Even een genante opsomming (ik ben nu streng voor mezelf en tel ook de slechts ten dele gelezen titels mee): Cervantes' Don Quichote, Mann's Doctor Faustus, Melville's Moby Dick, Tolstoi's Anna Karenina, Nabokov's Lolita, Joyce's Ulysses, Dante's Goddelijke Comedie, Goethe's Wilhelm Meister, Rabelais' Gargantua, Dostojewski's De idioot, Clarin's La Regenta, Stendhal's Kartuize van Parma, Potocki's Manuscript gevonden in Zaragoza, George Eliot's Middlemarch... Belezenheid is bij mij blijkbaar niet (meer) gekoppeld aan doorzettingsvermogen. Mijn favoriete boek: Stefan Zweig's Schachnovelle, afhankelijk van de uitgave 60 tot hooguit 90 pagina's...
Of hebben sommige stemmen gelijk en is de ultieme definitie van een Meesterwerk der Wereldliteratuur: "Onleesbaar boek"?

Sneeuw

Ik wil natuurlijk ook een plaatje in m'n berichten, zo af en toe. Dus dan deze graag, al is het maar voor de eeuwige strijd tussen korte- en langetermijngeheugen. Met het smelten van de sneeuw, verdwijnt ook de herinnering. Dit was onlangs de aanblik van mijn achtertuin, 's morgens in alle vroegte. Is 't geen plaatje?
(En ja, die lampjes hebben de hele nacht gebrand! Mijn tuin is namelijk de voederplaats van enkele grote nachtdieren, zoals het vleugellam.)

Boterhammen

Ik eet mijn boterhammen dubbel. Vrijwel mijn hele leven al. Niks bijzonders: ik deel die gewoonte met meer dan de helft van de Nederlanders. Lekker dik kaas ertussen en hoppa! Maar want en dus... soms is een naaste zo aardig om echt naast me te staan, bijvoorbeeld bij het Smeren der Boterhammen. En dan gaat er op 54-jarige leeftijd een lichtje op: ik zie mezelf door haar ogen de boterhammen op zo'n manier uit het plastic halen dat ze na behandeling met boter en beleg weer net zo tegen elkaar zitten als ze uit de verpakking kwamen. Niet anders dus. Vooral niet anders. Geen gehussel. De oorspronkelijke structuur wordt gehandhaafd, niet bewust, maar met de feilloze bewegingen van eeuwige repetitie. Ik klamp mij dus al jaren vast aan de natuurlijke vorm en structuur van het brood zoals me dat verkocht is. Ik ben de bakker trouw tot in den doet.
Vraag: zal ik het vanaf nu anders gaan doen, al is het maar af en toe? Ik denk het niet, het zou me niet smaken, die verkeerd op elkaar liggende boterhammen. Terug naar de natuur, ik doe het al een eeuwigheid.

Amsterdam

Afgelopen vrijdag werd ik gebeld door een goede vriend. Hij had een kaartje over voor de zaterdagmatinee in het Amsterdamse Concertgebouw en of ik mee wilde? Maar natuurlijk! Op het programma stonden Webern, Berg en Sjostakowitsj. Sommige leeftijdgenoten zeggen dan "Wat moet ik met die moderne troep!" [mijn cursivering, LS], maar je begrijpt, ik ben dat stadium al lang voorbij en ga dus luisteren. Denk nou niet dat ik een recensie ga schrijven. (Ik wil wel even een lans breken voor Alban Berg door hier te zeggen dat dat vioolconcert (1935) fantastisch is en dat je het moet beluisteren! Weerbarstigheid en ontroering gaan hand in hand.) Nee, het gaat me om een kort bezoek aan boekhandel Het Martyrium: we stonden even in de etalage te kijken en daar zag ik al minstens tien zwaar afgeprijsde boeken liggen die ik ("had we but world enough and time") graag had willen hebben, o.a. een gebonden editie van Philip Roth's The plot against America. Wij naar binnen: ik word dan overvallen door een lichte koortsigheid en schuim in onwaarschijnlijk korte tijd het gehele, zeer uitgebreide assortiment afgeprijsde boeken ("Ramsj heet dat, hoor!") af, om vervolgens bij ieder boek te denken: mooi, maar ga ik het ook lezen? Als ik dat denk, is het voor dat boek al jammermaarhelaas: het blijft liggen. Verder denk ik of niets, of mijn hart slaat een keer over: dat boek moet ik hebben, leestijd of niet!
Moraal van het verhaal: vroeger kocht ik alles, nu vrijwel niets meer. Vooruitgang is goedkoper dan je denkt. Dank vriend R., voor het kaartje!

L.S. = Den Lezer heil

Zo dames en heren,

Léon heeft z'n eigen blog. Hij is gezwicht voor alle 2.0-ers in zijn omgeving en doet nu voorlopig grommend, grimmig en gemelijk mee aan de mode om jezelf maar zoveel mogelijk op straat en te grabbel te gooien. Het hele leven is één grote reality soap, nietwaar.
Enfin, lees me maar, als je het niet kunt laten, en voor de rest schrijf ik op wat me boeit of irriteert. Het zal wel veel over boeken, klassieke muziek en beeldende kunst gaan, want dat is wel zo'n beetje wat me echt interesseert (op een handjevol mensen in mijn omgeving na).

Nurks, ik? Ik wens den lezer heil!